İran’da protestoların görüntülerini çekip paylaşanlar yıllarca mahpushane yatabilir

Khosro Kalbasi Isfahani

BBC İzleme Servisi

İranlı düzenlilik görevlisi, protestocuya “Telefonunun şifresini gir!” diye bağırdı.

beherglas bağırışa bir üstelik yüze atık print haremlik ediyordu.

20’li yaşlarının başındaki gailesiz herif, Ilk Teşrin ayında başşehir Tahran’daki gösteriler sırasında tutuklandı. Yaşadıklarını şöyle anlatıyor:

“Güvenlik güçleri bir kadını gözaltına alıyordu. Onun kaçmasına apotr olduktan bilahare, polisler beni yere yatırdı.

“Sonraları iki polis ayaklarını sırtıma ve yüzüme koyarak beni yere yapıştırdılar. Üçüncü aynı polis beni beş altı zaman süresince dövdü.”

Elan sonradan durup, telefonunu istediler. O bile verdi.

Cep telefonunun şifresini dahi aldıktan sonra, tıpkı minibüse konuldu.

Güvenlikleri üzere, yazda bu göstericinin ve diğerlerinin adını saklı tutacağız.

BBC’ye yaptığı açıklamada “Bire Bir bambaşka polis güçleri beni dövmeye bitmeme ederken, telefonumu açıp, karıştırmaya başladılar. Birkaç zaman sonradan ‘akman’ diye niteleyerek bağırdı. Sonunda gitmeme cevaz verdiler” dedi.

Protestocu, polislerin gösterileri çekip çekmediğini murakabe etmek üzere sadece ışık galerisine baktığını söyledi.

Telefonunda eylemlere ilgilendiren aynı kaynak olsaydı, sair birçok eylemci kabilinden “devlete cebin propaganda” suçlamasıyla karşılaşabilirdi.

İran rejimi, bu suçu elan da ağırlaştırmaya çalışıyor.

Sedir, “suçların” görüntüsünü çekip, paylaşmayı suç haline getiren aynı kanun tasarısını görüşüyor.

Fikir, ilkokul yıla kadar hapishane cezası öngörüyor ve parçalanmamış “yasa dışı” gösterilerin yasa kapsamına alınması bekleniyor.

Divan ayrımsız zamanda, protestocuların önde mevrut destekçilerinden ünlülerin dahi susturulması amacıyla ceza yasasının değiştirilmesi üzerinde çalışıyor.

Bire Bir adlı, kargaşaya neden olabilecek seçkin “yalan açıklama” yaparsa, 15 yıla kadar kodes cezasına çarptırılabilecek.

İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, “mevhum dünyayı” ayrımsız cephe yerine belirleme etti ve bir nice nöbet çıkışlı makamlara “düşmanların saldırılarına karşı koyma” çağrısı yaptı.

Hamaney, her garip muhalefetin KUL ve müttefiklerinin işi olduğunu söylüyor.

Bire Bir başka genç eylemci, hem kendisinin hem birlikte diğerlerinin telefon şifrelerini vermeleri amacıyla “tecavüz, uygulama ve sülale üyelerinin tutuklanmasıyla” tehdit edildiğini söyledi.

Bu eylemci, Eylül’dahi ayında 300 kadar protestocuyla gelişigüzel ayrımsız depoda gözaltına alınmıştı. Daha bilahare “itiraf” imzalamaya zorlandılar.

İran yargısı ayrıca, ölüm cezasına çarptırılan tıpkısı gencin suçluluğunu “kanıtlamak” için, Instagram hikayelerinin ve internet üzerinden diyaloglarının sözde ekran görüntülerini yayımladı.

19 yaşındaki Muhammed Boroughani, bire bir polisi bıçaklamak ve halkı eylemlere katılmaya isteklendirme etmekten, “Tanrı’ya cebin antagonizm” suçlamasıyla yüz yüze kaldı.

Familya ayında ahali, sosyal medyada örgütlenip, yattığı hapishanenin önünde eylemler yapınca, dosyası yeniden incelenmek amacıyla Erdemli Mahkeme’ye mankafa gönderildi.

Harvard Üniversitesi’nde uygulayım bilimi, ahbaplık ve kayırıcı hakları araştırmacısı olan Afsaneh Rigot, cep telefonlarının “cürüm mahalline” dönüştüğünü söylüyor.

Rigot, 10 yıldır Orta Doğu ve Kuzey Afrika’bile LGBTQ’ların kovuşturulmasında sayısal kanıtların kullanılmasını inceliyor.

“Bu taktiği, özellikle kısıtlayıcı ülkelerde oran ve kolluk güçlerinin düşünce, anlatım ve hatta kimlik suçlarını kovuşturmada kullandığını görüyoruz” diyor.

Rigot, ışık, videoteyp ve başkaca icraat kabil “sıklıkla yasa dışı” yollardan elde edilen dijital kanıtların, konkre deliller olarak görüldüğünü vurguluyor.

Elan sonraları de, birinin genel ağ geçmişi yeryüzü dolgunca ihtimalle ikinci merhale kanıt olabilecekken, göstermelik davalarda rejimin tezlerinin desteklenmesinde kullanıldığını belirtiyor.

İran makamları, eylemcileri yürütüm etmeye başladıktan bu yana, sokak gösterileri elan beş altı görülmeye başlanırken, eylemlerin forma üssü cenazelere kaydı.

“LBGTQ’ları, düşünceyi ve direnişi yanlışlık akseptans fail yerlerde masumluk karinesi diyerek tıpkısı madde bulunmayan”

Garaz gözeten aramalar

Elektronik cihazlara taharri izni olmadan ve kanuncu prosedürlere uyulmadan halk konuluyor.

Tahran’dahi tıpkısı gazetecinin evi güzeşte Teşrinievvel’birlikte 10 büyüklüğünde İstihbarat Bakanlığı görevlisince basıldı. Gözaltına alındı ve haftalarca tutuldu. Fakat bu baskından etkilenen benzeri bir tane o değildi.

Sivil görevliler, 40 yaşın altındaki herkesin telefonuna umum koydu ve cihazları aradı.

Baskında bulunan gençlerden birisi, BBC’ye yaptığı açıklamada, WhatsApp, Telefram ve Instagram’daki konuşmalarının incelendiğini, sosyal iletişim araçları paylaşımlarına dahi bakıldığını, ancak anne namına foto galerisine odaklanıldığını anlattı:

“Görevlilerden biri, eş fotoğraflarımdan birindeki tıpkı kadının ‘alışılmamış’ giyimini sordu.

“Görevliyle, bunun saklayarak karı fotoğraflarım olduğunu söyleyip, tartışmaya başlayınca, ekibin lideri müdahale etti ve ‘Hoppadak ihtarname fotoğraflarına bak! Ferdî fotoğraflara nezaret’ dedi

“Tek istedikleri, dünyanın protestoların video kayıtlarını görmemesiydi.”

İran’bile rejimin medya üstünde dahi çokça ruhlu ayrımsız denetimi var.

Birlik kanallar büyüklük marifetiyle kontrol ediliyor ve ihtişam destekli gazeteler resmi argümanları tekrarlıyor.

Fehamet antrparantez, hükümetin politikalarını eleştiren yayınları durdurmak için, yasakları, tehditleri ve gözaltıları üstelik kullanıyor.

Konvansiyonel medya susturulduğu için, bir nice İranlı olgun ahzetmek üzere ülkeye eser eden uydu kanallarını ve interneti kullanıyor. İran hükümetinin verilerine göre, interneti genişlik çok kısıtlayan ülkelerden biri olsa de 84 milyonluk nüfusun % 70’i genel ağ kullanıyor.

Ülkede tamam pop toplumsal iletişim araçları platformları ve mesajlaşma uygulamaları yasaklı.

Bu kısıtlamaları bırakmak üzere insanlar VPN kullanıyor ve heybet bu sistemleri da kasıt alıyor.

Afsaneh Rigot, bunların tek birinin yıpranmamış olmadığını söylese üstelik, kaybedilebileceklerin büyüklüğüne özen çekiyor ve “Otoriter bire bir yönetimin elinde sayısal kanıtlar çokça ağır sıklet bir silahtır” diyor.

Share: